Gluten

Gluten jest mieszanką białek roślinnych takich jak:

• gliadyna i glutenina (w pszenicy),
• secalina (w życie),
• hordeina (w jęczmieniu).

Gluten może powodować alergie, celiakię (nietolerancja glutenu). Choroba ta występuje u około 1% populacji ludzkiej i związana jest z wytwarzaniem przeciwciał klasy IgA i IgG przeciwko niekompletnie strawionemu glutenowi w jelicie cienkim. W efekcie nieprawidłowego i nadmiernego wytwarzania przeciwciał dochodzi do uszkodzenia kosmków jelitowych.

Dieta bez glutenu

Dieta bezglutenowa jest dietą eliminacyjną i polega na wyłączeniu z pożywienia pokarmów zawierających gluten.

Produktami naturalnie bezglutenowymi są:

• kukurydza,
• tapioka,
• proso,
• fasola,
• gryka,
• orzechy,
• ryż,
• amarantus,
• ziemniaki,
• maniok,
• soja,
• soczewica,
• mięso,
• owoce i warzywa.

Za bezglutenowe uznaje się również produkty przetworzone, w których według ustaleń FAO/WHO zawartość glutenu nie przekracza 20 ppm (20 mg na kg) i oznacza się je międzynarodowym znakiem „przekreślonego kłosa”.

Podczas II wojny światowej, w związku ze zmniejszaniem konsumpcji zbóż glutenowych, zaobserwowano zmniejszenie liczby występowania schizofrenii, do której wówczas kwalifikowano przypadki autyzmu. Obecnie ponad 20% globalnego zapotrzebowania kalorycznego ludzi pokrywają zboża glutenowe.

U każdego pacjenta z autyzmem przed wprowadzeniem diety bezglutenowej należy wykluczyć celiakię jako pierwotną przyczynę zaburzeń psychicznych i ewentualnej nietolerancji glutenu.

Ważne jest przeprowadzenie badań w kierunku niedoborów pokarmowych, często występujących u pacjentów z ASD i zastosowanie adekwatnej do potrzeb suplementacji.

Nawet w przypadku wykluczenia celiakii za pomocą testów nie oznacza to, że gluten z pożywienia nie będzie działał szkodliwie.

Zjawisko to wynika nie tyle z nietolerancji, co ze zbytniej wrażliwości na gluten. Ponad to zwiększona przepuszczalność jelit występująca u osób ze spektrum autyzmu powoduje większe przenikanie niestrawionych opioidów do mózgu i wpływ na zachowanie.

Po zastosowaniu diety bezglutenowej obserwuje się częściej poprawę u osób autystycznych niż w ogólnej populacji osób cierpiących na choroby autoimmunologiczne.

W niektórych państwach stosowanie diety bezglutenowej i bezkazeinowej u pacjentów z ASD jest bardzo rozpowszechnione. W internetowym badaniu ankietowym ponad 0,5 tyś. rodziców dzieci z ASD zadeklarowało stosowanie takiej diety u 32,2% dzieci z ciężkim autyzmem i 29,4% z łagodnymi postaciami. Poprawę rzadko obserwowano wkrótce po rozpoczęciu diety, a najczęściej po kilku tygodniach lub miesiącach.

Dieta bezglutenowa jest często stosowana nie tylko u pacjentów z ASD, ale również z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej (attention-deficit hyperactivity syndrome – ADHD), u których zaburzenia zachowania ustępują po kilku miesiącach leczenia dietą bezglutenową.

Źródło: Przegląd Gastroenterologiczny 2010; 5 (4): 195–201

Wyroby bezglutenowe, którymi zastępuje się produkty zbożowe na bazie pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa są uboższe w niektóre witaminy oraz składniki mineralne.

U osób chorych zwiększone jest ryzyko wystąpienia niedoboru witamin i składników mineralnych nawet przy prawidłowym stosowaniu diety bezglutenowej.

Najczęściej u chorych występują niedobory:

• witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E i K,
• witaminy B12,
• wapnia,
• żelaza,
• kwasu foliowego.

Osoby będące na diecie bezglutenowej powinny zatem zwracać szczególną uwagę na uzupełnienie witamin oraz mikro i makroelementów.