Przeciwutleniacze

Selen

W organizmie człowieka selen spełnia bardzo pożyteczną funkcję przeciwutleniacza, ograniczającego szkodliwe procesy peroksydacji lipidów, DNA i RNA, chroni komórki przed deformacją i uszkodzeniami genetycznymi. Wchodzi w skład centrum aktywnego peroksydazy glutationu, działającej jako czynnik antyoksydacyjny, zaliczany do grupy tzw. zmiataczy wolnych rodników. Lokując się w miejscu aktywnym enzymu, który odpowiedzialny jest m.in. za usuwanie z organizmu nadtlenku wodoru oraz nadtlenków organicznych powstających w procesie peroksydacji lipidów, selen spełnia rolę ochronną dla krwinek czerwonych, w szczególności dla hemoglobiny.

Zarówno nadmiar, jak i niedobór selenu wpływa niekorzystnie na organizm.

Poziom selenu w organizmie człowieka jest stale kontrolowany przez metabolizm, a lokalne różnice u poszczególnych populacji ludzkich wynikają m.in. ze zwyczajów żywieniowych.

Selen jest łatwiej absorbowany z połączeń z aminokwasów niż z formy nieorganicznej. Selenometionina (którą wyodrębniono z roślin) jest formą selenu najlepiej przyswajalną przez organizm, jest ona lepiej absorbowana i wbudowywana do białek niż jakakolwiek inna postać tego pierwiastka.

Selenocysteina wyodrębniona została z organizmów zwierzęcych.

Dysmutaza ponadtlenkowa

Cu/Zn-SOD występuje w postaci multimerycznej, w której każda z podjednostek zawiera po jednym atomie cynku i miedzi. Atom miedzi, ze względu na wysoki potencjał oksydoredukcyjny, pełni rolę katalityczną, natomiast atom cynku stabilizuje strukturę trzeciorzędową białka.

Mn-SOD występuje w postaci homodimerycznej lub homotetramerycznej, a każda z podjednostek zawiera jeden atom Mn, który pełni zarówno funkcję katalityczną jak i stabilizującą strukturę trzeciorzędową białka. Mn-SOD znana jest jako mitochondrialna dysmutaza wszystkich organizmów eukariotycznych, ale może też występować w peroksysomach.

Glutation

Organiczny związek chemiczny, o właściwościach przeciwutleniających, zbudowany z trzech reszt aminokwasowych kwasu glutaminowego, cysteiny i glicyny.

Zaobserwowano statystycznie istotny spadek poziomu glutationu u autystycznych dzieci w porównaniu z dziećmi zdrowymi.

Oznacza to, że u dzieci autystycznych może występować stres oksydacyjny powodujący uszkodzenia neurologiczne.

Naukowcy z Arkansas wykazali, że znaczący spadek poziomu glutationu występuje nawet w czterech na pięć przypadków autyzmu. Zauważyli także, że pewne geny normalnie związane z metabolizmem glutationu nie funkcjonowały prawidłowo u autystycznych dzieci.

Polimorfizmy w genach prowadzą do obniżonej produkcji GSH i powodują większą retencję rtęci organicznej i nieorganicznej w organizmie. Inne czynniki, które mogą zwiększać podatność na małe dawki rtęci to np.: niski poziom selenu

Źródło: Metabolic biomarkers of increased oxidative stress and impaired methylation capacity in children with autism.

James SJ, Cutler P, Melnyk S, Jernigan S, Janak L, Gaylor DW, Neubrander JA. Am J Clin Nutr. 2004 Dec;80(6):1611-7.